समस्याप्रति मौन संस्था, बागलुङ नगरखानेपानीः राजनितीक भर्तिकेन्द्र

पानी जिन्दगानी हो पानीविनाको जीवन न रहन्छ न सोच्न सकिन्छ । कुनै पनि देशका नागरिकले स्वच्छ पिउने पानी खानु उसको अधिकार हो । दुषित पानी पिउनाले मानविय स्वास्थ्यमा नराम्रो असर पार्दछ । मानविय स्वास्थ्यसँग प्रत्यक्ष जोडिएको खानेपानीको अवस्थामा बागलुङ नगरक्षेत्रको पानीले सबैलाई एकपटक सोच्नुपर्ने बाध्यता बनाइदिएको छ । झण्डै ६० हजार जनसंख्या रहेको नगरक्षेत्रभित्रका अधिकाशं बासिन्दाहरुले दुषित पानी प्रयोग गर्नुपर्ने बाध्यता रहेको छ । नगरक्षेत्रभित्र महिनौंदेखी ज्यादै फोहोर र दुषित पानी वितरण हुँदै आइरहेको छ । एकातिर दुषित पानी उपभोग गरिरहेका नगरवासीहरुका लागि अर्काे समस्या थपिएको छ पानीको अभाव । नगरमा अहिले चरम खानेपानीको समस्या देखिएको छ । खानेपानीको अभावले गर्दा नगरवासीको दैनिकी अस्तव्यस्त भएको छ । दैनिक करिब ३१ लाख लिटर पानी आवश्यकता पर्ने नगरभित्र अहिले जम्मा दैनिक १५ लाख लिटर मात्र पानी उपलब्ध हुने गरेको छ । प्रत्येक दिन १६ लाख पानीको अभाव हुनाले नगरबासीहरु हरेक दिन समस्यामा पर्दै आइरहेका छन् ।

एउटा भूगोलले छुट्टाएको असमानता

हरियाली डाँडाले घेरिएको हरियाली समथर विशाल भूभाग जहाँ बुकी छन्् चर्छन घोडा गाई भैसी भेडा साँडे र खच्चड । जहाँ छ ढोर बराह मन्दिर र सँगै बग्छिन् उत्तर गंगा आफ्नो शालिन गतीमा हावाको भेगहरु कोमल बदनमा स्पर्शका झिल्का दिदै स्वागतमा आतुर छन् । देउराली उकाली र ओराली नियालीरहन्छ । गोरेटोको दायाँ बायाँ लाली गुराँस र सेतो गुराँस मन्द मुस्कानमा सजिएका छन् । जंगलभित्र नाउर र झारलको कुदकुदाई । त्यही धर्तीमाथीको निल गगनमा कुहिरो पनि डेरा जमाउँछ लाग्दैन की म यो ठाँउ छोडौं कुहिरोलाई । प्रकृती आफै भुल्छ र भुँलाउँछ सारालाई । पहाडी क्षेत्र भएपनि कतै तराईको जस्तो समथर भुभाग अनि पहाडैकै चिनारी हरियो डाँडाको दुवै दृश्य देख्न पाईने ढोरपाटन क्षेत्रमा जोकोही पहिलोपटक पाइला टेक्छ भित्रीमनदेखी नै भन्छन् आहा ! ढोरपाटन ।

धर्मले देखाएको बाटो

बागलुड बजार गत १५ गतेदेखी ३० गतेसम्म प्रवचनमय भयो । जीवन दर्शन र विज्ञानलाई धर्ममा जोडेर १५ दिनसम्म आयोजना गरिएको प्रवचनमा बागलुङ बजारका श्रेष्ठ विशिष्ट व्यक्तिहरु हरेक साँझ नतमस्तक भए । स्वामी हरिदासजीको प्रवचन सुन्न बागलुङका सुरक्षाप्रमुख देखी लिएर सरकारी कार्यालयका प्रमुखहरु समाजसेवीदेखी लिएर व्यापारीहरुले हरेक साँझको डेढ घण्टासम्म आफुलाई एकाग्र बनाए । प्राय घरबाट अति कम निस्कने बुहारीहरुलाई प्रवचन कार्यक्रमले असली प्रजातन्त्र दिलायो कारण उनीहरु प्रवचन भएको प्रत्येक दिन बालमन्दिर प्राङ्गणमा देखिए । १५ दिनको प्रवचनले नगर र आसपासका बासिन्दाहरुको दैनिकी नै बदलिदिएको छ यो मानेमा की अब त्यसपछि त्यो समयमा के गर्ने । विद्यार्थी शिक्षक निजी क्षेत्रका कर्मचारी हरेक तह र वर्गका मान्छेहरु प्रवचनमा समय व्यतित गर्दा लाग्थ्यो अब पुरै नगर आध्यात्मिक भयो ।

अमेरिका, लादेन र नेपाली माओवादीहरु

'ओसामा विन लादेन मारिए' आफ्नो ९ मिनेट २८ सेकेण्डको सम्बोधनमा यो खबर विश्वभरी पुर् याउन अमेरिकी राष्ट्रपती बाराक ओबामा हतारिएका देखिन्थे किनकी उनको अनुहारको हाउभाउले यस्तै प्रस्तुती देखाइरहेको थियो सँगसँगै अनुहारमा एकप्रकारको चमकले उनी सर्वाधिक खुशी भएको आभाष पनि दिलाउन्थ्यो । हो त्यही ब्ल्याक हिरो जो ह्वाइट हाउसमा बस्छ उसले एउटा सफलता हासिल गरेको छ । सर्वाधाकि खोजीको सुचीमा १ नम्बरमा रहेका ओसमा विन लादेनलाई बाराक ओबामाको निर्देशनमा अमेरिकी सैनिकले आइतवार राती मारेको छ । र यो खबरलाई स्वयंम अमेरिकी राष्ट्रपती बाराक ओबामाले सोमवार आफ्नो सम्बोधनबाट पुष्टि गरेका छन् । १० बर्षअघि देखी खोज्न शुरु गरेको ओसमालाई पाकिस्तानको अब्बोत्ताबादस्थित एक घरमा मारिएपछि अहिले अमेरिकाभरी खुशीको उत्सव चलेको छ । यो मृत्युउत्सव पछिल्लो शताब्दीकै चर्चित बनाएका छन् अमेरिकीहरुले । यो मृत्युलाई उत्सव बनाउनुको एउटा कारण भने सन् २००१ सेप्टेम्बर ११ मा अलकायदा प्रमुख ओसामा विन लादेनको योजना र निर्देशनमा अमेरिकाको ट्वीन टावरमा हवाई आक्रमण गरेको बदला भन्दै उत्सव मनाएका छन अमेरिकीहरु त्यतिखेरको आक्रमणमा परि ३ हजारभन्दा बढिले ज्यान गुमाउनुपरेको थियो । सँधै अमेरिकाको टाउको दुखाईको कारण बनेका लादेनले विश्वको शक्तिशाली राष्ट्रमा आक्रमण गर्नेदेखी लिएर बेला बेला आक्रमण गर्ने चेतावनी दिदै आएको थियो यही कारणले अमेरिकाले अर्बौ डलर बगाएर भएपनि १० बर्षदेखी ओसामालाई खोजिरहेको थियो त्यसैले त भन्ने गरिएको सुनिएको छ लादेन अघिअघि अमेरिका पछिपछि किनकी १० बर्षसम्म त्यस्तो राष्ट्रले ओसामालाई भेटन सकेन । २००१ मा आक्रमण भएपछि ओसामालाई पक्रेको भए सायद अलकायदा संगठन अहिलेको जस्तो शक्तिशाली हुने थिएन होला अहिले लादेन मारिएका छन् तर लादेनले आफुजस्तै धेरै जन्माएका छन् यो विषयले झन खतरा निम्ताएको छ ।

नेपाली पत्रकारितामा अनुजा प्रकरणः एउटा गुड जोक

संक्रमणकालमा सरकारभन्दा पत्रकारिता क्षेत्र शक्तिशाली हुन्छ । सरकारको कमजोर प्रस्तुती र वेथितीमा पत्रकारिताको दरो उपस्थिती हुनु र आमजनताले पत्रकारिता क्षेत्रलाई विश्वास गर्दे जानु पत्रकारिताका लागि पनि लाभदायक कुरा हो किनकी कम्तीमा जनता पत्रकारिता क्षेत्रबाट केही आशा त राखेका हुन्छन् । नेपालमा जति आन्दोलन भए तिनीहरुलाई बुलन्द गर्ने काम पत्रकारिता क्षेत्रबाट नै भएको हो । जनतालाई जागरुक बनाउनेदेखी लिएर आन्दोलनमा होमिने बातावरणको काम पनि पत्रकारिताले गर्दे आएको छ । नेपालमा पछिल्लो पटक शसक्त रुपमा साचारमाध्यम आउँदा अन्य भूमिका पनि गौण हुँदै गएको छ । कारण साचारमाध्यममा आउने विषयवस्तु पत्रकारको लागि इस्यु र आमपाठकका लागि खुराक बन्ने र सर्वत्र चासो हुने गर्दछ । साचारमाध्यममा प्रशारण तथा प्रकाशित भएका समाचारकै आधारमा धेरै कुरा तय हुने गर्दछ नेपालमा नेपाली राजनिती नेपाली पत्रकारिताको सेरोफेरोमा नै घुम्दछ । मानौं आजका अखवारमा के छापिएको छ र भोलीको योजना के गर्नुपर्दछ नेपाली नेताहरुले गर्ने दैनिकी हुन जान्छ । मुलुकको ठुला ठुला मुद्दा र राष्ट्रिय बहसमा सम्पादक र पत्रकारको विचार नबुझी अब नेताहरु अगाडी बढ्न नसक्ने भैसकेका छन् । मानौं अपाङ्गता भएकालाई जति बैशाखीको आवश्यकता पर्दछ त्यो भन्दा बढि नेताहरुल्ााई सम्पादक र पत्रकारको विचारको आवश्यकता पर्दछ । जसले गर्दा नेपाली मिडिया र यसमा आबद्ध साचारकर्मीहरुको आवश्यकताभन्दा बढि चर्चा र प्रशंसा हुन थालेको छ । कहिलेकाही यसैमा भर पर्दा फाइदा हुने भएपनि नेताहरु आफै स्वविवेक प्रयोग गर्नबाट बिाचत भएका छन् ।

चौतर्फी निराशा

आजको दिनले नयाँ संविधान जारी हुन मात्र ३९ दिन बाँकी छ त्यो पनि थपिएको समयमा तर यो मुलुकले नयाँ संविधान पाउने आशा विस्तारै हराएर गएको छ । मुलुकमा व्याप्त बेथिती बढ्दै गैरहेको अवस्था छ । मुलुकका बागडोर सम्हाल्छु भन्नेहरुमा अनुशासनको कमी हुँदै गैरहेको छ यो मानेमा कि उनीहरु जहिलेपनि जहाँपनि जेसुकै बोल्न थालिसके जनताहरु उनीहरुको झुट र स्वार्थको पहिलो साझी भएर निरिह रुपमा बस्नु परेको छ किनकी जनता कुनै न कुनै कारणले राजनितीको फन्दामा परिरहेका छन् । मुलुकको आर्थिकसामाजिकराजनितीक अवस्थादेखी लिएर सुरक्षाको स्थिती अहिले दिनप्रतिदिन खस्कदै गैरहेको छ । सस्तो भन्ने शब्द अब शब्दकोशबाट हटाईदिए हुन्छ किनकी महँगीसँग प्रतिदिन नजिकदै छन् नेपालीहरु । शान्ति र सुरक्षा कमजोर बन्दै गैरहेको वेला सरकार साचालनको एउटा निकाय गृहमन्त्रालय कसलाई दिने र नदिने त्यसमाथी पनि कुन व्यक्तिलाई पठाउने वा नपठाउने भन्ने चरम विवादले नागरिकको जिउधनको सुरक्षामाथी खेलवाड गरिरहेको छ सरकारले ।

चैत्राष्टमी, राजनिती र कल्पना बहिनी

हरेक बर्षको क्यालेन्डरमा चैत र बैशाख हुन्छ यस बाहेक पनि दशवटा महिना नहुने कुरा होइन तर बर्षको अन्त्य चैत र बर्षको शुभारम्भ बैशाख महिनाले एउटा रौनक थप्छ जिन्दगीमा बर्षको अन्त्य चैतमा बर्षभरिको समिक्षा गर्दे कमीकमजोरी औलाउने र बर्षको शुभारम्भ बैशाखमा एक बर्षभरीका लागि नयाँ योजना बनाउने कामले जिन्दगी जिउने कला सिकाउँछ । बर्षहरु आउने जाने क्रम चलिरहन्छ यही रीतमा जिन्दगी पनि चल्दछ । बर्ष वित्दा उमेर पनि वित्दै जान्छ जवानी ढल्कदै जान्छ । एउटा जीवनमा अनेक भूमिका निर्वाह गर्नुपर्ने हुन्छ र जीवनको पहिलो शर्त जीउनु हो । अचेल हामीमा संवेदना हराइसकेको छ की जीवन जीउने नाममा हामीले पहिला आफ्नो स्वार्थ सोच्ने गर्छौं । जिन्दगीमा चैत र बैशाख जस्तै अन्य महिना पनि महत्वपूर्ण छन् त्यो समयमा पनि हामीले धेरै गर्नुपर्छ । किनकी आत्मसन्तुष्टीको अन्तिम गन्तव्य कहाँ हुन्छ स्वयं हामीलाई पनि थाहा हुँदैन । यी प्रसङ्ग पाठकलाई रुचिकर नलाग्न पनि सक्छ किनकी यी मेरा वैयक्तिक विचार हुन उसो त रचना लेखकका निजी विचार नै हुन्छन् ।

एउटा सरकारी कर्मचारीले हल्लाएको देश

मैले कसैको दबाबमा राजिनामा दिएको हैन ः राजिनामा दिएका अर्थसचिव रामेश्वर खनाल
मैले कसैलाई दबाब दिएर राजिनामा गर्न लगाएको छैनः अर्थमन्त्री भरतमोहन अधिकारी
अहिले देशका शहर शहरमा हट टकको यो अंश चर्चामा छ । साता दिनअघि अर्थसचिव रामेश्वर खनालले पदमा रहेर काम गर्नेसक्ने अवस्था नरहेको भन्दै सन्की पारामा राजिनामा दिएर जिएसएम सेललाई आउटअफ कन्ट्याक्ट बनाउदै पाल्पा पुगे पाल्पामा आंशिक फ्रेस भएका खनाल पर्वतको अगुलो झोलुङ्गे पुलमा कालिगण्डकीको सिरेटो खाएपछि पूर्ण फ्रेस हुदै राजधानी पुगेका छन् । उनको ६ दिन नेपाली साचारमाध्यमका लागि विग इस्यु बन्यो । हरेक दिन उनको विषयलाई लिएर नेपाली अखवार टेलिभिजन च्यानल एफ एम रेडियो अनलाईन यत्तिसम्मकी फेसबुकको भित्ताहरुमा समाचार र प्रतिकि्रया प्रशारण भए अनि छापिए । एउटा सरकारी कर्मचारीले आफ्नो पदबाट दिएको राजिनामाको तरंग नेपालमा जापानको सुनामीभन्दा बढि फैलियो । देश हल्लाउने राजिनामा प्रकरणले कर्मचारी सरकारभन्दा शक्तिशाली भएको पुष्टि मात्र गर्देन जनताले विस्तारै सरकारमाथी गरेको अविश्वासको छनक पनि दिएको छ कारण यो विषयमा सरकारका अर्थमन्त्री भरतमोहन अधिकारी जोडिएका छन् ।

यास ! लब ईज ब्लाइन्ड

प्रारुपः

प्रेम अन्धो नै हुन्छ अन्धो प्रेमले अथाह प्रेम पनि गर्छ र अन्धो प्रेमले अथाह पागलपन पनि देखाउँछ यदी मायाले रोगी बनाउँछ भने त्यो पागल हो र यदी मायाले सबल बनाउँछ भने त्यो सफलता र भाग्य हो । प्रेमले रोगी पनि बनाउँछ र जोगी पनि बनाउँछ यदी प्रेमलाई प्रेमको रुपमा लिइएन भने । प्रेमका विषयमा सबैभन्दा बढि परिभाषा रहेको र गरिएको पाइन्छ तर प्रेमकै परिभाषा के हो भनेर अझैसम्म स्ष्पष्ट कोही पनि भएको पाइदैन । प्रेमीकथाहरु सुनेर अहिलेको पुस्ता सुन्दर सपना देख्न मस्त रहन्छ तर प्रेमको पक्षहरुका बारेमा सोच्नसम्म पनि समय दिदैनन अहिलेका पुस्ताहरुले । वासनायुक्त प्रेम र आकर्षणयुक्त प्रेमले गाँजेको यो समाजमा स्वच्छ र सच्चा प्रेमलाई पनि फरक दृष्टिकोणबाट हेर्ने गरिन्छ । अनौठो हो प्रेम कोही यसैका लागि बाँच्छन त कोही यसैका लागि मर्न तयार हुन्छन् । फेरी कुन प्रेम सच्चा र सवच्छ हो भन्ने तर्क पनि उठन सक्छ त्यसैले प्रेमका सवालहरु निरन्तर उठ्दै जाने र जवाफ कहिल्यै नभेटिने हुन्छ किनकी यो यस्तै हो र यसरी नै परिभाषित गरिएको पाइन्छ । प्रेममा परेकाहरुका अनुभव सुन्न पाइयो भने प्रेमको एउटा छुट्टै आकाश र एउटा छुट्टै धर्ति हुन्छ जस्तो लाग्छ तर प्रेममा भोगाइका कुराहरु पनि हुन्छ जुन पीडादायी पनि छन् । सबै प्रेमका घटना सुखद हुन्छ भन्ने पनि हुदैन प्रेमका घटनाहरु जघन्य कारुणिक र अकल्पनि पनि हुन्छ । गत साता बागलुङ भकुण्डेको अग्लो भिरबाट एक युवक र एक युवतीलेसँगै आत्महत्या गरे । प्रेममा परेका ती जोडीले आत्महत्या गरेपछि मृत्यु र प्रेमको एक प्रारुप देखा पर्यो ।

थापाकाजी, डाक्टर साहेव र माओवादी

राजनितीमा पार्टी(संस्था)नै हावी हुनुपर्छ पार्टीभन्दा माथी उठेर व्यक्ति हावी भयो भने व्यक्तिगत चर्चा चुलिदै जान्छ र पार्टीका समान हैसियत वा तलमाथीकालाई हलचल पैदा हुन सक्छ तर पनि यो सम्भव छैन । कसैले राजनिती आफ्नै लागि गर्छन कसैले जनता र देशका लागि त कसैले केवल पार्टीका लागि मात्र । वास्तवमा जनता र देशका लागि राजनिती गर्नेलाई सबैको साथ मिल्दछ । र त्यही साथबाट शक्ति मिल्दछ । उसो त राजनितीक संस्थाले कुनै पनि समाज तथा राष्ट्रमा शक्तिको अभ्यास गरिरहेको हुन्छ । यहि शक्तिको प्रभावबाट समाजका प्रत्येक सदस्य राजनितीबाट प्रभावित हुन्छन् त्यसैले भन्ने गरिन्छ कुनैपनि व्यक्ति राजनितीबाट अलग रहन सक्दैन । सामाजिक प्राणीको उपमा पाएको मान्छे धार्मिक आर्थिक सांस्कृतिकसँगै राजनितीको रुपरेखासँग पनि नजिकिदै गएको छ । समाज सुधारकको पथसँगै राजनितीले नियमकानून मूल्यमान्यता तथा अधिकारको बाँडफाँड अनि यसलाई कार्यान्वयन गर्दछ र यसैमाथीका कतिपय कुरालाई निर्देशित र नियन्त्रण पनि यिनै कुराको अभ्यास हुँदाहुँदै राजनितीभित्र पस्ने एउटा संस्कार छ स्वार्थ घातप्रतिघात र संघर्ष अन्तरसंघर्ष जसले गर्दा राजनितीलाई दुषित बनाइदिन्छ र अहिलेको पुस्ताले भन्ने गरेको व्याख्या बन्न जान्छ राजनिती फोहोरी खेल ।

होली बागलुङमा…ग्लामरदेखी यौनिकतासम्म

चैतको पहिलो साता गर्मी आफ्नो पारामा चढ्दै गर्दा देशभरीसँगै बागलुङमा पनि शनिवार प्राय होलीमा रंगीए । बागलुङमा युवायुवतीहरुको जमातदेखी लिएर ओशोका अनुयायी तथा सरकारी कर्मचारीदेखी निजी बैंकका बैंकरहरु रंगको पर्व होलीमा खुब रंगीए ।
पछिल्लो पटक होली यौनिक र ग्लामरस बन्दै गएको छ । गर्मीको पहिलो सिजन भएर होला युवतीहरु मिनीस्कर्ट र भिआकारको सिल्पलेस टिसर्टमा सजिएर अनुहारमा रंगरोगन पोतेर बजारमा होली खेल्दा यसको रौनक अर्के थियो । युवाहरु ग्रन्जी हाफ पाइन्टमा कन्भस्र सुज कस्दै ब्लाक गगल्स लगाएर हुलसँगै ह्याप्पी होली भन्दै हिडेको दृश्य शनिवार बागलुङ बजारमा आकर्षण नै रहेको थियो ।युवा युवतीको हुल एक आपसमा भेट्दा युवाहरुले युवतीको गाला लगायत अन्य स्थानमा सहजै हात लगेको दृश्यले होली यौनिक भएको भाव झल्कन्थ्यो ।

क्रुर प्रकृतिप्रति फरक मत

प्रकृति यो नाम सुन्ने वित्तिकै मन आनन्दित हुन्छ कारण प्रकृतिसँग हामी रमिरहेका छौं । प्रकृतिकै यहि बातावरणमा हामी हुर्किरहेका छौं । स्वच्छ हावा निश्चल पानी खुला गगन हरियाली पाखापखेरा सुगन्धित माटो हामीले जानेको प्रकृति यिनै हुन् । अनेक रुपात्मक जगत्को निर्माण तथा विकास गर्ने र त्यसको मूल रुपमा देखापर्ने शक्तिको रुपमा पनि प्रकृतिलाई लिने गरिन्छ त्यस्तै जगतको उत्पत्तीको कारणरुप पनि प्रकृतिलाई नै मानिन्छ । प्रकृतिलाई लिएर विभिन्न उपमा र विशेषण जोडेर धेरै नै चर्चा पनि भएको पाइन्छ । प्रकृतिको गुणगान गाउनेदेखी लिएर कवि र साहित्यकारका शब्दमा अनि संगीतकारको धुनदेखी लिएर गायकका मुखमा समेत प्रकृतिका विभिन्न रुपहरु झुण्डिएको पनि पाइएको छ । मनलाई आनन्दित पार्ने प्रकृति र यसका रुपहरुले मनलाई पनि क्रोध बनाउँछ कहिलेकाँही जब प्रकृति क्रुर हुन्छ अनि विनाश विपत्ति र दर्दनाक अवस्थाको सिर्जना हुन्छ । प्रकृतिकै फरक रुप हो क्रुरता जो मानवमनका लागि विचलन पैदा गर्छ ।